sarma

Ruim vijftien jaar na datum herneemt deSingel de succesvoorstelling Palermo Palermo van Pina Bausch. Twee en een half uur spektakel waarin zesentwintig mannen en vrouwen de strijd der seksen voortzetten op en rond het puin van een betonmuur die in de eerste minuut naar beneden davert – we schrijven 1989. Het is een voorstelling voor nostalgici, want als er iets opvalt, dan wel dat de wereld en de kunst in vijftien jaar ingrijpend veranderd zijn. Alleen Palermo is tijdloos, toch voor zover het een exotische fictie is. Nu ja, in die zin is ook ‘Pina Bausch’ tijdloos: in 1989 stond haar beproefde recept al lang op punt, klaar om jaar na jaar door haarzelf gepasticheerd te worden. Maar het is ongepast om ironisch te doen over Europa’s invloedrijkste choreografe. Vervelend is de vaststelling dat theater zo slecht veroudert, dat Palermo Palermo vandaag niet meer beklijft, hoogstens een interessant historisch curiosum is.

Nog even het recept herhalen. Vrouwen in jurken paraderen af en aan op hoge hakken, laten zich gretig bedienen door mannen in hemd die af en aanslenteren. Gedanst wordt er nauwelijks, het af en aanlopen is daarentegen strak geregisseerd: met horten en stoten over het puin, parmantig voor de eigen deur. Bausch rijgt zo honderden poëtische en groteske sketches aaneen die emancipatie en moeizame pogingen tot toenadering anno 1989 tonen. Het licht is vaak flets, de scènes ademen leegheid en onvermogen.

Vrouwen die commanderen en zich laten bedienen raken plots verstrikt in een mechanische interactie, enkele keren zelfs in een hilarisch trekpoppenballet. De geëmancipeerde man ondekt dan weer creatief koken: hij neemt een groot mes, snijdt een plakje van zijn voorarm af en roostert dat op een strijkijzer – van zelfopoffering gesproken! Bausch speelt gretig met clichés, houdt van exces en omarmt humor, maar vindt er ook een bredere choreografische vorm voor. In Palermo Palermo slagen mannen en vrouwen er nauwelijks in samen te leven, lijken ze verstoken van werkelijke gevoelens, ze veranderen letterlijk in dwaze figuren of bordkartonnen reclamepanelen. Bij gebrek aan weerstand worden ze daarna zonder verwijl afgedragen of op de grond gelegd, tussen het puin van de gevallen muur.

Palermo Palermo duurt alvast lang genoeg om regelmatig inventieve of grappige momenten op te leveren, maar nog veel meer vrijblijvende scènes. Overdaad schaadt niet eens, maar beklijven doet het ook niet. Als Bausch in 1989 al dicht op de tijd en op de huid zat, is Palermo Palermo dat vandaag niet meer. Tenzij misschien voor een ouder publiek in de zaal, dat net als de dansers gekleed gaat in kostuum of in jurk en hoge hakken? Aan het matige applaus was dat alvast niet af te meten, dat alsnog crescendo ging toen Pina Bausch zelf kwam groeten. Hoe intriest: geen applaus voor haar kunst, de verbeelding of de ervaring, wel voor een dwaze mythe die dit alles al lang heeft ingehaald.