Hoewel subsidies er schaars zijn en de stad een serieuze theatercrisis doormaakte, heeft Berlijn zich de afgelopen jaren ontwikkeld tot een kweekvijver voor dans en performance, samen met Brussel de belangrijkste in Europa. Een vaste waarde is het jaarlijkse festival Tanz im August, waar grote namen naast kleinschalig experimenteel werk te zien zijn. Ook nu Tanzwerkstatt met het recent opgerichte Hebbel Am Ufer een nieuwe partner heeft, behoudt het festival zijn hybride karakter, tot een meer discursief profiel komt het vooralsnog niet. Thematisch vertoonde de openingsweek wel verrassend veel eenheid met drie groepschoreografieën voor ‘mannen’ – jawel, met aanhalingstekens.
Zo werd Joe (1984) van de in 2002 overleden Canadese choreograaf Jean-Pierre Perrault hernomen, een stuk voor drieëndertig mannen-in-pak-met-overjas-en-hoed. Dat dit mannenkoor voor de helft uit vrouwen bestaat, merk je pas bij de begroeting aan het einde: geen bekommernis om genderkwesties bij Perrault. De groep beweegt zich ritmisch voort en werkt met klakkende bottines een minimale choreografie af die voornamelijk bestaat uit variaties op stappen, lopen en springen. Uit het unisono van de groep maakt zich zo nu en dan een individu los, dan weer zitten de accentverschuivingen in de groepsdynamiek zelf. Joe treft door zijn soberheid en krachtige groepsbeelden, maar is choreografisch weinig uitgewerkt, vaak weinig meer dan een aaneenrijging van materiaal. En toch kan repertoire op zich al interessant zijn, omdat het een andere blik op dans en wereld toont: was Joe in 1984 bij de tijd?
Ook de Duits-Italiaanse Elettra de Salvo speelt in Autoreverse – Solo for 11 Men met de solo als motief: elf mannen met naakte torso’s als één figuur. Hun lichamen worden echter in tweeën gedeeld door een zwarte wand, zodat je als kijker rond de installatie moet wandelen en enkel benen of bovenlichamen ziet. Het eenzinnige beeld wordt niet enkel neergekanteld en gehalveerd, maar ook verder onttakeld via minimale bewegingen en kleine oprispingen. Elf mannen die er aanvankelijk eender uitzien, blijken uiteindelijk in fysiek opzicht erg verschillend. Tegenover de blik die geheel nooit kan overzien staat een beeld dat zich nooit helemaal toont, bovendien is het breukvlak tussen beide gekarteld. Veel betekenislagen boort De Salvo echter niet aan: Autoreverse is meer een spel dan fundamentele beeldkritiek.
Dan oogst de Hongaarse choreografe Eszter Salamon, bekend van haar samenwerkingen met Mathilde Monnier, François Verret en Xavier Le Roy, meer complexiteit met Reproduction. Ditmaal gaat het om een choreografie voor acht vrouwen, zij het in manskleren gestoken, voorzien van valse snorren en baarden, en gewapend met een stevige kluit in de broek. De verwarring die aan die travestie kleeft, weet Salamon productief te maken door het publiek langs vier zijden te plaatsen en van het podium een soort catwalk te maken: kostuums, gebaren en bewegingen verschijnen zo als culturele tekens, tegelijk leesbaar in de details en ondoorgrondelijk als geheel. Na een verkleedpartij halverwege komen die tekens volledig los te staan van hun natuurlijke inbedding.
Die reflectie op gender en identiteit als een cultureel gegeven heeft echter van meet af aan ook een choreografische inzet: Reproduction neemt de idee van ‘vloeibare’ seksuele identiteit letterlijk als een bewegingspropositie. Eerst op potige gitaarrock, dan met een zacht, boeddhistisch gebrom en vervolgens begeleid door vogelgeluiden leveren de acht performers zich over aan een bizarre, gestileerde sekschoreografie in slow motion. Standjes die aan schilderijen van Hieronymus Bosch herinneren leiden tot ingetogen, astrale orgasmes, tastbaar in wapperende moustaches. Af en toe worden de spiedende blikken van toeschouwers expliciet beantwoord om een eenzijdig (eenzinnig?!) voyeurisme zijn grond te ontnemen. Hier en daar kan Reproduction nog aan precisie winnen, maar het is humoristisch en scherpzinnig, al was het maar omdat het zich met een kwinkslag onttrekt aan een verstarde interpretatielust.