sarma

De manipulatie begint wellicht al met affiche en uitnodiging: een foto waarop een naakte Claude Wampler poseert met een zadel. Aanleiding genoeg om als kijker allerhande verwachtingspatronen te koesteren, en precies daarin vond de New Yorkse performance-kunstenares Claude Wampler de laatste jaren geregeld haar thematiek. Afgelopen weekend was ze in Brussel te gast met Stable (Stupidity Project Part 10), een theatrale performance waarin ze op vernuftige wijze een loopje neemt met de toeschouwer.

Op de bühne lopen drie blaffende honden met dwaze manskostuumpjes in een ren, elders slingeren nog twee cowboyhoeden rond. Intussen weerklinkt een stug herhaalde soundtrack waarop een man de passen van enkele populaire countrydansen aanleert aan een groep mensen. Verder gebeurt er niets. Al speelt Wampler natuurlijk met enkele basisgegevens van het theater: niet enkel verschijnen de toeschouwers hier aan elkaar als groep, door hun verwarring te rekken wordt ook de duur van die ervaring opgelegd.

Na verloop van tijd beginnen enkele toeschouwers achterom te kijken en ontdekken dat achteraan een naakte vrouw met een zadel danst achter een transparant scherm. Geprangd tussen twee scènes volgt een domino-effect, waarin toeschouwers voor en achter kijken, rechtstaan, luidruchtig commentaar beginnen leveren, trachten afstand te nemen met een zelfbewuste pose, andere toeschouwers observeren. Felle spots belichten het auditorium. Intussen blijft de dansleraar het ritme aangeven en drijft de ‘spontane’ publiekschoreografie in het groteske.

Uiteindelijk dimmen de lichten en projecteert Wampler een video van de publieksreacties tijdens de eerste performancehelft. Nu ze zichzelf kunnen bekijken zijn alle toeschouwers plotseling uitermate aandachtig, keert ook de rust weer in het theater.

Als mensen al naar het theater gaan om gemanipuleerd te worden, dan evenzeer om zichzelf te tonen en het gebeuren naar hun hand te zetten, ook al bestaat er in Vlaanderen geen uitjouwcultuur waarin het publiek zelf nadrukkelijk aan het ‘performen’ gaat. Na Stable klitten welgeteld de eigen verwachtingen samen in het geheugen, omdat ze nergens een projectiescherm hebben gevonden of haast gewelddadig werden teruggekaatst. Alsof de voorstelling zelf nooit heeft plaatsgevonden. Niet enkel heeft Wampler een weldoordachte omkering opgezet, ze raakt ook de kern van het performance-genre: krachtig door de transformatie die ze uitlokt en tegelijkertijd ultiem vluchtig.