Na een pauze van twintig jaar was de Duitse choreografe Pina Bausch weer in Brussel te gast met Masurca Fogo. Met niet minder dan twintig dansers zet de coryfee van het neo-expressionisme twee uur lang een sprankelende droomwereld neer, haast verblindend in zijn schoonheid. Hoewel hier niet meteen de kritische of politieke Bausch aan het werk is, is Masurca Fogo toch meer dan een ode aan de Portugese cultuur. Bedenkelijk zelfs, al was het maar omdat het stuk verstoken lijkt van drama.
Terwijl er vrolijke Latinoritmes en saxofoonriedeltjes weerklinken, volgen sketches, danssolo’s en kleine groepstaferelen elkaar op. Virtuoze danssolo’s, waarin anekdotische details en mime geabstraheerd worden in sierlijke, langgerekte bewegingen. Een vrouw giet een halve kilo suiker in haar koffie, een man laat een scheet in een fles, een vrouw toont dat ze de onderbroek van haar vriendje draagt onder haar jurk, drie zeemeerminnen verpozen op de rotsen.
Een vleugje exotisme is er ook, als een Afrikaanse vrouw met emmers en kommen paradeert. En folklore-elementen: met zijn allen voeren ze traditionele partnerdansen uit. Het is een lange, kleurrijke stoet, spitsvondig en frivool. Die heeft ook een excessieve kant, Bausch flirt op schaamteloze wijze met de kitsch en tart zo het sérieux van heel wat hedendaagse dans. Tegelijk drijft ze daarmee haar beelden op de spits: met wasknijpers aan wangen en oren voert een vrouw een dwaze truc uit met een sigaret. Een andere danst een duet met een levende kip. Of neem die scène waar ze met zijn allen in het water plensen, terwijl verderop een walrus over de scène kruipt. Al die beelden lijken een pot nat, maar zijn ze dat wel?
Na een abstracte danssolo waarbij haar lange haren in het rond wapperen, presenteert een vrouw zich met plastic smile en laat zich een shampoobehandeling welgevallen. Inderdaad, Masurca Fogo lijkt verdacht veel op een eindeloze reeks reclamespots. Deze ideale wereld is niet een of andere utopie, dit is de wereld zoals ze door televisie tot een reeks onschadelijke beelden wordt omgevormd. Het exotisme, de talrijke liefdesscènes, de ideale vrouwen en macho mannen verschijnen allemaal in datzelfde licht.
Het drama schuilt niet in de tafereeltjes met kleinmenselijk leed – een koppel dat een vals gebit deelt bijvoorbeeld. In het tergend lange tweede deel volgt de ene herhaling na de andere: dat verleent structuur aan de voorstelling, maar bevestigt eveneens de bedenking dat we inderdaad de hele tijd naar een en hetzelfde zitten te kijken. Hier wordt in onze plaats gezapt, en wel van reclamespot naar reclamespot, de werkelijkheid valt er netjes tussenuit. Masurca Fogo is ontstellend, omdat het een eindeloze rij illusionaire beelden toont waar geen enkele rand aan zit. Een volgehouden herhaling, die niet enkele leidt tot eenheidsworst, maar ons bovendien moet doen geloven dat de wereld maakbaar is.
Paradox van Masurca Fogo is dat Bausch het beeld maar weinig laat kantelen, meer dan een subtiele uitvergroting van een alledaagse zinsbegoocheling door reclame en media brengt ze niet, ze levert geen commentaar. Tegen beter weten in levert menige argeloze toeschouwer zich dus gewoon over aan de roes van een ontspannend avondje theater, wat van het geheel een intrieste bedoening maakt. Hebben we daar Bausch wel voor nodig?