sarma

Dansen in een extreem lethargische stemming

Vera Montero maakt dansstuk met onuitspreekbare en onschrijfbare titel

(tijd) - Een probaat middel om het succes van een dansvoorstelling te dwarsbomen is zonder twijfel dat stuk een onuitspreekbare en onschrijfbare titel mee te geven. Dat deed de Portugese choreografe Vera Mantero nochtans voor haar jongste werk: de titel is een versregel in fonetisch schrift. Toch is dit een van de beste dansstukken die je dit jaar kan zien.

Het stuk dateert al van 2002, maar werd slechts enkele keren opgevoerd, onder meer tijdens het dansfestival Montpellier 2002. Het wordt gedomineerd door een imposante scenografie van de Franse Nadia Lauro, die nauw betrokken was bij het creatieproces. Langs de randen van het podium staat een hoge wand opgebouwd uit groene, transparante luchtkussens, als een rudimentair springkasteel. Door de actie van een luchtpomp beweegt de wand voortdurend als een rustig ademend levend organisme op en neer. Die levendigheid vormt een bizar contrast met de verschijning van de acteurs en de dansers. Zij schijnen bevangen door een extreem lethargische stemming. Hun kostuum bevestigt dat: een supermanpak dat verbleekt is tot een grauwe, doffe tint. Slechts af en toe doorbreekt een plotse uitbarsting van doelloze energie de al even doffe stemming van de spelers. Op één moment, als allen samen een gezang aanheffen, lijkt de voorstelling zich dan toch te ontworstelen aan zijn doodsheid. Maar dat is slechts schijn.

De verbijstering bij het publiek op de eerste opvoeringen was niet gering. Wat te denken van een stuk dat volstrekte doelloosheid als reden van bestaan lijkt te hebben? Toch ligt net daar de 'betekenis' van het werk: het confronteert de kijker met zijn verwachtingspatronen. Het stuk komt ook niet uit de lucht gevallen. Vanaf haar eerste werken, zoals 'Perhaps she could dance first and think afterwards' hanteert Mantero frappante, licht absurde beelden die haar steeds weer dicht in de buurt van een auteur als Samuel Beckett brachten.

Een gesprek met de maaksters, Vera Mantero en Nadia Lauro, werpt een bijzonder licht op de ontstaansgeschiedenis van dit stuk met de onuitspreekbare titel.

Nadia Lauro: 'Dit stuk werd in de pers op de meest uiteenlopende manieren geïnterpreteerd. Daar hebben we veel van geleerd, want vreemd genoeg hadden we geen eenduidig uitgangspunt toen we aan dit stuk begonnen, en hebben we voor onszelf ook nooit een eindconclusie geformuleerd.'

Vera Mantero: 'Ons materiaal was de groep van spelers. Zij kenden elkaar niet op voorhand en hadden erg verschillende achtergronden. De ene was acteur, de andere danser, nog een andere muzikant. Door middel van improvisatiesessies probeerden we bij hen een bepaalde gemoedstoestand te genereren. Alsof ze zich eindeloos in een wachtzaal bevonden. Later opperden we dat ze zich moesten afvragen wat ze zouden doen na het einde. We dachten niet noodzakelijkerwijze aan de dood, maar aan een toestand waarin je alles loslaat, waarin niets er nog toe doet.'

Lauro: 'Je mag het je wel niet voorstellen als een toestand waarin je onderuitzakt en alles maar laat betijen. Het gaat om het opgeven van je greep op de dingen, om toegeven dat dingen je niet meer toebehoren. Alsof je transparant wordt. Het gaat niet om een toestand van totale ontspanning.'

Totale immobiliteit

Mantero: 'Integendeel zelfs. De improvisatie pakte helemaal anders uit. Ik zag hoe de lichamen van de spelers bij het idee hun greep op de dingen te moeten lossen bijzonder gespannen raakten. Totale immobiliteit sloeg toe. De sfeer in de groep stond voortdurend op uitbarsten, maar tegelijk bleef die uitbarsting altijd uit.'

Dit werk sluit aan op haar vroegere werk, vindt Mantero. 'In mijn werk heb je stukken van een extreme zwaarte, zoals 'E.E.Cummings' en 'Perhaps she could dance first_', maar ook werk dat een soort verlangen opwekt, zoals 'Poésie et sauvagerie'. Dat is wat mij op dit ogenblik het meest interesseert. Ik merk dat mijn vroegere, sombere solo's nu ook een lichtere toon hebben gekregen. Het stuk met de onmogelijke titel was aanvankelijk niet somber bedoeld, maar die zwaarte is er op een bepaalde manier toch in geslopen.'

De scenografie van het stuk is merkwaardig. Lauro: 'Het stuk was bedoeld om frontaal, op een klassiek podium gespeeld te worden. De wand van luchtzakken nuanceert dat frontale beeld. Hij lijkt de actie te omarmen. Hij creëert door zijn organische karakter een basistoestand, een stemming. Het idee voor de verbleekte supermankostuums is opgekomen tijdens het werkproces. Je krijgt een beeld dat de kijker enigszins op het verkeerde been zet door de verwijzing naar een speeltuig, naar populair amusement.'

Pieter T'JONCK

Het stuk met de onmogelijke naam is te zien in het Kaaitheater op do. 24 en vr. 25 maart om 20.30u. Informatie: 02/201.59.59 of www.kaaitheater.be